Problemy z koncentracją uwagi. Zapominalstwo. Słaba kontrola impulsów. Są to zachowania powszechnie kojarzone z ADHD, ale mogą być również oznakami braku snu. A ponieważ wiele dzieci z ADHD ma problemy ze snem, te dwa problemy mogą być czasami trudne do rozróżnienia.
Rodzice czasami pytają, czy u dziecka nie zdiagnozowano błędnie ADHD, podczas gdy przyczyną objawów może być brak snu. Słyszymy też anegdoty od rodziców dzieci, u których objawy ADHD zmniejszyły się lub ustąpiły po rozwiązaniu problemów ze snem. Czy to oznacza, że dzieci te nie miały ADHD od samego początku?
Zaburzenia snu są rzadkie u dzieci, zauważa David Anderson, PhD, psycholog kliniczny w Child Mind Institute, więc nie jest prawdopodobne, że wiele dzieci ma zaburzenia snu mylone z ADHD, lub zarówno ADHD i zaburzenia snu. Jest jednak tak, że niewystarczająca ilość snu (nawet jeśli Twoje dziecko nie kwalifikuje się do zaburzeń snu) może powodować lub pogarszać objawy ADHD. Dlatego rozwiązanie problemów ze snem może pomóc w zmniejszeniu objawów.
Lekarz przeprowadzający dokładną ocenę powinien zawsze brać pod uwagę alternatywne wyjaśnienia objawów ADHD przed postawieniem diagnozy ADHD, mówi dr Anderson. “W ramach dobrej oceny dla ADHD,” mówi, “chcemy wykluczyć szereg innych problemów, które mogą maskować jako objawy ADHD.”
Poza problemami ze snem, inne przyczyny mogą obejmować depresję, traumę i lęk, z których wszystkie mogą dawać podobne objawy i, nie przypadkowo, powodować, że dziecko nie może spać. Kluczem do zidentyfikowania źródła jest spojrzenie na objawy takie jak nadpobudliwość, rozproszenie uwagi i nieuwaga w kontekście wszystkich objawów występujących u dziecka.
Oznaki zaburzeń snu
Brak snu może być wynikiem niepokoju, w tym lęków nocnych, lub stanów chorobowych, takich jak bezdech senny lub astma, które wpływają na oddychanie i utrudniają spokojny sen. Chociaż zaburzenia snu rozpoznaje się tylko u niewielkiego odsetka dzieci, wykluczenie poważniejszych schorzeń jest ważną częścią wstępnej oceny psychiatrycznej – zauważa dr Anderson. Należy zwrócić uwagę na następujące kwestie
- Problemy z zasypianiem
- Problemy z utrzymaniem snu
- Trudności z budzeniem się rano
- Budzenie się z krzykiem lub w panice
- Budzenie się z kaszlem
- Ciężkie oddychanie lub przerwy w oddychaniu podczas snu
- Dziwne odgłosy podczas snu
- Drażliwość
- Zasypianie w klasie
- Rozproszenie uwagi i trudności z koncentracją
Chociaż istnieją wytyczne dotyczące tego, ile snu powinny mieć dzieci w każdym wieku, poszczególne dzieci różnią się pod względem tego, ile potrzebują, więc spanie krócej niż zwykle nie jest od razu oznaką, że coś jest nie tak. Jednak mniejsza ilość snu niż u przeciętnego dziecka w tym wieku powinna być powodem do dalszych badań. A brak snu może mieć wpływ na zachowanie dziecka, nawet jeśli nie osiąga ono poziomu pełnowymiarowego zaburzenia.
Oznaki występowania ADHD
Szacuje się, że 6-10% populacji cierpi na ADHD i zwykle jest ono widoczne już we wczesnym dzieciństwie. Objawy, na które należy zwrócić uwagę, to m.in:
- Trudności z utrzymaniem koncentracji na czynnościach, które mogą być nudne lub nie przynosić satysfakcji
- Trudności z słuchaniem i wykonywaniem poleceń
- Problemy z utrzymaniem pozycji siedzącej, wiercenie się
- Nadmierna ilość energii
- Tendencja do przerywania, wyrzucania z siebie różnych rzeczy
- Łatwość rozpraszania uwagi
- Trudności z organizacją
- Zapominanie, tendencja do gubienia rzeczy
- Niecierpliwość
Dr Anderson wyjaśnia, że chociaż wszystkie dzieci wykazują niektóre z tych zachowań, oceniając, czy dziecko ma ADHD, “staramy się ustalić, czy ich nasilenie jest większe niż u innych dzieci w tej grupie wiekowej i czy upośledzają one funkcjonowanie dziecka w wielu sytuacjach. Te kryteria mówią nam, że może występować ADHD”.
Co zrobić, jeśli u dziecka występują oba te zaburzenia?
Sen i ADHD mogą być trochę sytuacją typu kura i jajko. “Dzieci z ADHD zazwyczaj mają znacznie wyższy poziom energii niż inne dzieci” – wyjaśnia dr Anderson. “To może przekładać się na trudności z ustatkowaniem się, aby faktycznie pójść spać, co może oznaczać mniej snu w nocy”.
Jest również tak, że leki na ADHD mogą być związane z bezsennością u niektórych dzieci, jeśli są one nadal aktywne, gdy próbują zasnąć. Tak więc jest również możliwe, że brak snu – bez zdiagnozowanych zaburzeń snu – może nasilać objawy ADHD u dziecka.
A niewielka liczba dzieci – zaburzenia snu u dzieci są dość rzadkie – może mieć zarówno ADHD, jak i niezdiagnozowany problem ze snem. Niekoniecznie są one błędnie zdiagnozowane z ADHD, ale leczenie zaburzeń snu może zmniejszyć ich objawy.
Co należy zrobić?
Jeśli dziecko przyjmujące leki stymulujące ma problemy ze snem, należy skonsultować się z lekarzem, który może zmniejszyć dawkę lub dostosować czas podawania leku, tak aby nie działał on w porze snu.
Jeśli wydaje się, że brak snu bez żadnych wyraźnych problemów medycznych jest przyczyną problemów dziecka, kolejnym krokiem może być wizyta u specjalisty ds. snu, psychologa lub pediatry. Dr Anderson wyjaśnia, że mogą oni pomóc “stworzyć wraz z rodzicem plan postępowania, który pomoże dziecku uzyskać odpowiednią ilość snu”. Może to obejmować wprowadzenie bardziej konsekwentnej rutyny przed snem, ograniczenie czasu spędzanego na ekranie przed snem lub inne strategie behawioralne mające na celu poprawę higieny snu.
Jeśli podejrzewa się bezdech senny lub inny problem medyczny, kolejnym właściwym krokiem jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi badanie snu lub inne testy w celu sprawdzenia, czy konieczna jest interwencja medyczna.
Jeśli istnieje możliwość wystąpienia poważnych problemów ze snem, dr Anderson podkreśla, że ostrożny klinicysta będzie ostrożny w diagnozowaniu ADHD. Jeśli skuteczne leczenie zaburzeń snu prowadzi do zmniejszenia objawów ADHD, wówczas może być właściwe ponowne ocenienie diagnozy ADHD.
Dr Anderson podkreśla, że niewiele dzieci ma problemy ze snem na tyle poważne, aby błędnie zdiagnozować je jako ADHD. Mimo to, mówi, “są one zdecydowanie czymś, co należy wziąć pod uwagę przy ocenie objawów ADHD.”
Więcej informacji
- childmind.org/article/adhd-sleep-disorders-misdiagnosed/
