Depresja jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych dolegliwości psychicznych. Według CDC depresja jest zaburzeniem nastroju, które dotyka około 26 procent dorosłych w Stanach Zjednoczonych, przy czym częściej diagnozuje się ją u kobiet niż u mężczyzn. Depresja może być wyniszczająca i powodować wiele poważnych powikłań, które mogą wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne danej osoby. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o psychicznym i fizycznym wpływie depresji na organizm.
Ogólny zarys depresji
Depresja jest złożonym zaburzeniem zdrowia psychicznego, które wiąże się z uczuciem smutku i beznadziejności. Objawy depresji mogą być krótkotrwałe, czasami w odpowiedzi na traumę lub smutek. Jeśli jednak objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, mogą wskazywać na poważne zaburzenie depresyjne. Objawy mogą także wskazywać na inne zaburzenie psychiczne, takie jak choroba dwubiegunowa lub zespół stresu pourazowego (PTSD). W Diagnostycznym i Statystycznym Podręczniku Zaburzeń Psychicznych (DSM-5) jako objawy depresji wymienia się następujące elementy:
- Ponury nastrój (poczucie pustki i nieszczęścia)
- Brak zainteresowania wcześniej przyjemnymi zajęciami
- Niski poziom energii lub zmęczenie
- Mała lub nadmierna ilość snu
- Poczucie winy lub bezwartościowości
- Nieumyślne chudnięcie lub przybieranie na wadze
- Utrata apetytu lub objadanie się
- Trudności z koncentracją
Objawy zależą od pacjenta i mogą się zmieniać z upływem czasu. Aby postawić diagnozę depresji, u pacjenta musi wystąpić pięć lub więcej objawów w ciągu dwóch tygodni. Najczęstsze objawy depresji mają podłoże emocjonalne, w tym poczucie winy, smutek, drażliwość i poczucie beznadziejności. Uważa się, że inne typowe objawy, takie jak trudności z koncentracją na wykonywanych zadaniach, są związane ze stanem umysłu danej osoby.
Psychiczne skutki depresji
Istnieje wiele teorii na temat przyczyn depresji. Uważa się, że czasami ma ona podłoże biologiczne, a chemia mózgu może odgrywać w niej istotną rolę. Badania wykazały, w jaki sposób zmiany w strukturze mózgu i substancje chemiczne mogą przyczyniać się do powstawania depresji oraz w jaki sposób diagnoza depresji może zmieniać mózg. Należą do nich m.in:
Problemy z pamięcią
Obszar mózgu zwany hipokampem wytwarza hormon kortyzol w sytuacjach stresowych, do których należą fazy depresji. Gdy mózg jest przeciążony kortyzolem przez dłuższy czas, może on utrudniać lub ograniczać rozwój nowych neuronów w hipokampie. W konsekwencji prowadzi to do zmniejszenia rozmiarów hipokampa, co z kolei skutkuje problemami z pamięcią.
Zmiany w amygdali
Zalew kortyzolu w mózgu spowodowany depresją może prowadzić do powiększenia się jądra migdałowatego. Jest to obszar mózgu odpowiedzialny za reakcje emocjonalne. Kiedy powiększa się i staje się bardziej aktywny, pacjenci mogą doświadczać zaburzeń snu, zmian hormonalnych i zmian poziomu aktywności.
Stan zapalny mózgu
Nadal nie wiadomo, czy stan zapalny wywołuje depresję, czy też depresja przyczynia się do powstania stanu zapalnego. Badania wykazują jednak, że u osób z depresją występuje więcej stanów zapalnych w mózgu. Jedno z badań wykazało, że u osób, które zmagają się z depresją od ponad dziesięciu lat, stan zapalny jest o 30 procent większy. Stan zapalny mózgu może pogłębiać depresję, zaburzać aktywność neuroprzekaźników kontrolujących nastrój oraz wywierać niekorzystny wpływ na uczenie się i pamięć.
Hipoksja
Niedotlenienie mózgu, znane również jako zmniejszona ilość tlenu, ma związek z zaburzeniami depresyjnymi. Kiedy mózg nie otrzymuje odpowiedniej ilości tlenu, może dojść do zapalenia, uszkodzenia lub śmierci komórek mózgowych. W konsekwencji te zmiany w mózgu mogą wpływać na pamięć, nastrój i uczenie się.
Fizyczne skutki depresji
Poza skutkami psychicznymi, depresja może mieć także objawy fizyczne i prowadzić do trwałych uszkodzeń ciała, wynikających z bezpośrednich i pośrednich konsekwencji zmagania się z tym zaburzeniem psychicznym. Niektóre z fizycznych skutków depresji obejmują:
Ból
Osoby cierpiące na depresję mogą odczuwać niewypowiedziane bóle kończyn, pleców lub stawów. Niektóre osoby cierpią z powodu ogólnego bólu ciała, który może być przewlekły i niepokojący. U osób cierpiących na przewlekły ból z pewnością może rozwinąć się depresja, ale możliwe jest, że ból fizyczny i emocjonalny może mieć ten sam czynnik. Naukowcy wciąż próbują ustalić związek między depresją a bólem fizycznym, w tym wpływ, jaki wywierają na siebie nawzajem.
Jednym z postulatów jest to, że oba te zjawiska mogą być wynikiem zaburzeń działania neuroprzekaźników, takich jak serotonina. Niektóre osoby cierpiące na ból i depresję mogą zauważyć poprawę po zażyciu leku przeciwdepresyjnego, który wpływa na wychwyt zwrotny noradrenaliny i serotoniny w mózgu. Innym pomysłem jest to, że osoby z depresją mogą doświadczać bólu w inny sposób. W opublikowanym w 2015 r. badaniu dotyczącym przetwarzania bólu odkryto, że osoby, u których zdiagnozowano duże zaburzenia depresyjne, miały niższy próg i tolerancję na ból w porównaniu z osobami bez tego schorzenia.
Naukowcy mogli również odkryć bezpośredni związek między depresją a bólem dolnej części pleców, częstym rodzajem bólu u osób dorosłych. Poprzednie badanie wykazało, że u osób z depresją prawdopodobieństwo wystąpienia bólu pleców jest o 60 procent większe niż u innych osób. Naukowcy nadal sprawdzają związek między bólem a depresją, w tym teorie dotyczące przewlekłego stanu zapalnego, który może odgrywać rolę w innych fizycznych objawach depresji.
Zaburzenia snu i depresja
Kiedy specjaliści w dziedzinie zdrowia psychicznego i lekarze próbują zdiagnozować depresję, zaburzenia snu są jednym z głównych objawów, które biorą pod uwagę. Osoby cierpiące na depresję zazwyczaj mają trudności z zasypianiem. Mogą to być trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu, niemożność spokojnego zaśnięcia lub nadmierne spanie. Związek między snem a depresją jest dwukierunkowy, ponieważ trudności ze snem wynikające z dowolnej przyczyny (np. zaburzeń snu) predysponują osobę do zachorowania na depresję.
Niektóre badania wskazują, że zakłócenia rytmu okołodobowego (który zaburza sen) mogą odgrywać rolę w depresji. Naukowcy badający nowe metody leczenia depresji biorą pod uwagę możliwość kontrolowania cyklu sen-budzenie.
Zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Osoby cierpiące na depresję mogą doświadczać nawracających zaburzeń żołądkowych, takich jak wzdęcia, biegunka, zaparcia lub nudności. Realne wyjaśnienie tych objawów jest związane z działaniem neuroprzekaźnika w mózgu i jelitach, znanego jako serotonina. Ten neurochemiczny związek jest kojarzony z depresją, ponieważ uważa się, że wspomaga regulację nastroju, ale naukowcy wiedzą, że pomaga on również kontrolować funkcje trawienne. Produkcja i magazynowanie serotoniny w organizmie odbywa się głównie w jelitach.
Naukowcy chcą poznać związek między jelitami a mózgiem, co może pomóc w poznaniu wzajemnego wpływu zdrowia psychicznego i trawiennego. Oprócz serotoniny, badane są również mikroby obecne w jelitach pod kątem ich możliwej roli w kształtowaniu nastroju i odporności – oba te czynniki mają wpływ na depresję.
Odporność
Stres może osłabiać układ odpornościowy człowieka, przez co staje się on bardziej podatny na choroby. Gdy osoba z osłabionym układem odpornościowym zachoruje, powrót do zdrowia trwa dłużej niż zwykle. Niektóre infekcje, takie jak zwykłe przeziębienie, zwykle nie są poważne. Jednak osłabiony układ odpornościowy może sprawić, że dana osoba będzie podatna na rozwój powikłań w wyniku infekcji lub zachoruje na infekcję, która nie reaguje na leczenie.
Naukowcy wciąż próbują ustalić, jaki jest związek między odpornością a depresją. Niektóre badania sugerują, że przewlekły stres może wywoływać reakcję zapalną, która może zmieniać funkcje neurochemikaliów regulujących nastrój.
Objawy psychomotoryczne
Objawy psychomotoryczne oznaczają objawy, które sprawiają, że ludzie czują się tak, jakby funkcjonowali w innym tempie niż zwykle. Na przykład, depresja może powodować u niektórych osób wrażenie, że ich myśli są wolniejsze, a ruchy cięższe niż normalnie. Inni doświadczają objawów z dolnej części skali. Mogą czuć się niespokojni, pobudzeni i nie mogą usiedzieć w miejscu. W sferze psychicznej mogą pojawiać się natrętne myśli i niepokój.
Objawy psychomotoryczne są z wiekiem coraz bardziej widoczne. Jednak, choć depresja wśród seniorów jest również powszechna, nie jest ona typowym zjawiskiem towarzyszącym starzeniu się. Dlatego specjalista zdrowia psychicznego musi wziąć pod uwagę możliwość, że zmiany psychomotoryczne mogą być oznaką depresji, a nie częścią procesu starzenia się.
Wyczerpanie
Osoby cierpiące na depresję zazwyczaj mają poczucie, że nigdy nie mogą zasnąć spokojnie, niezależnie od tego, jak długo śpią. Mogą mieć trudności z porannym wstaniem z łóżka i z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak kąpiel czy prace domowe. Choć możliwe jest, że niski poziom energii jest związany ze słabym snem, badania sugerują, że związek między zmęczeniem a depresją jest o wiele bardziej złożony.
Zmęczenie jest nie tylko jednym z najbardziej powszechnych fizycznych skutków depresji, ale może być także trudne do opanowania. W badaniu z 2010 roku naukowcy stwierdzili, że mimo przyjmowania leków przeciwdepresyjnych zmęczenie utrzymywało się nawet u 80 procent osób z dużą depresją. Zmęczenie i depresja mogą stać się częścią sekwencji, w której utrzymujący się niski poziom energii i brak motywacji mogą nasilać depresję. Dlatego radzenie sobie ze zmęczeniem jest ważnym aspektem opracowywania skutecznego planu leczenia pacjenta, u którego rozpoznano depresję.
Zmiany w wadze i apetycie
Depresja może niezależnie powodować, że ludzie mają ochotę jeść więcej lub mniej niż zwykle. Osoby z depresją mogą zauważyć, że straciły lub przybrały na wadze mimowolnie i bez żadnego logicznego wytłumaczenia.
Jednym z czynników, który może mieć wpływ na przyrost masy ciała, jest “jedzenie emocjonalne”, czyli takie, w którym ludzie używają jedzenia do radzenia sobie z objawami depresji. Takie postępowanie może ostatecznie spowodować przyrost masy ciała. U osób z nadwagą lub otyłością zmiany w obrazie siebie, związane z tym problemy zdrowotne oraz stygmatyzacja wagi mogą pogłębiać depresję. Waga lub wskaźnik masy ciała (BMI) danej osoby może wyjaśniać związek między wagą a depresją. Na przykład badanie przeprowadzone w 2019 r. sugerowało szczególny związek między wyższą masą tłuszczu w organizmie a depresją, ponieważ badacze nie dostrzegli związku między depresją a beztłuszczową masą ciała.
Depresja może również powodować utratę wagi. Niska energia, utrata motywacji i brak apetytu mogą utrudniać ustalenie środków. Inne czynniki, takie jak objawy jelitowe, mogą powodować utratę wagi u osoby z depresją. U osób z zaburzeniami odżywiania, takimi jak anorexia nervosa, zwykle rozwija się depresja lub inne zaburzenie psychiczne.
Utrata wagi spowodowana zaburzeniami odżywiania może być dramatyczna i może prowadzić do innych objawów fizycznych. W wielu badaniach postulowano, że niedożywienie wynikające z nieprawidłowego odżywiania może pogłębiać depresję, ale potrzeba więcej badań, aby potwierdzić tę teorię. Osoby, które nie otrzymują odpowiednich posiłków z innych powodów, takich jak ubóstwo, podeszły wiek lub choroby takie jak rak, są również bardziej narażone na wystąpienie depresji z powodu niedożywienia. Zmiany apetytu i związany z tym przyrost lub utrata masy ciała mogą być także efektem ubocznym stosowania leków przeciwdepresyjnych.
Wysokie ciśnienie krwi
Osoby cierpiące na depresję mogą regularnie lub przez dłuższy czas doświadczać stresu. Chociaż nie jest to jedyny winowajca, wiadomo, że przewlekły stres odgrywa rolę w nadciśnieniu lub nadciśnieniu tętniczym. Zwłaszcza przewlekły stres ma związek z podwyższonym ciśnieniem krwi. W konsekwencji nadciśnienie zwiększa predyspozycje danej osoby do chorób układu krążenia, w tym udarów i zawałów serca. W związku z rosnącą liczbą dowodów na poparcie tej tezy, wielu naukowców uważa, że depresja jest czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju chorób układu krążenia.
Skutki uboczne leków
Efekty uboczne mogą wystąpić w przypadku przyjmowania leków dostępnych bez recepty lub na receptę. Chociaż często są one niewielkie i ulegają poprawie w miarę przyzwyczajania się organizmu do leku, niektóre działania niepożądane mogą być poważne i uporczywe. Leki stosowane w leczeniu depresji mogą powodować skutki uboczne, z których niektóre mogą mieć charakter fizyczny. Niektóre z powszechnych działań niepożądanych leków przeciwdepresyjnych to niewyraźne widzenie, zawroty głowy, zmęczenie, bezsenność, nudności, problemy z koncentracją, zaburzenia funkcji seksualnych i suchość w ustach.
Jeśli radzenie sobie ze skutkami ubocznymi leków staje się trudne, dana osoba może w końcu przestać je stosować. W przypadku osób stosujących leki w leczeniu depresji, działania niepożądane leków przeciwdepresyjnych mogą utrudniać leczenie. Psychiczne i emocjonalne skutki uboczne leków przeciwdepresyjnych mogą być nieprzyjemne i mogą sugerować, że leki nie są właściwą terapią dla pacjenta. Jeśli po rozpoczęciu przyjmowania leków przeciwdepresyjnych pacjent zauważy, że objawy lęku i depresji nasilają się, powinien niezwłocznie skonsultować się z lekarzem specjalistą.
Podsumowując
Świadomość, że depresja może mieć skutki fizyczne i psychiczne, może zachęcić do podjęcia leczenia i wprowadzenia zmian mających na celu poprawę objawów. Kiedy pacjent zgłasza się do lekarza, aby poskarżyć się na objawy fizyczne, lekarz może nie od razu pytać o objawy emocjonalne. Aby jednak postawić prawidłową diagnozę, lekarz będzie musiał wziąć pod uwagę emocjonalne, fizyczne i psychiczne skutki choroby. Pamiętaj, aby szczegółowo opisać swoje samopoczucie.
Więcej informacji:
- mind-diagnostics.org/blog/depression/the-mental-and-physical-effects-of-depression
