Wiek niemowlęcy (0-pierwszy rok życia)

  • opóźniony lub nietypowy rozwój ruchowy,
  • minimalne dysfunkcje neurologiczne (np. obniżony tonus mięśniowy, zbyt długo utrzymujące się pierwotne odruchy wrodzone).

Wiek poniemowlęcy (2-3 lata):

  • opóźniony rozwój ruchowy w obrębie motoryki dużej (trudności z utrzymaniem równowagi, opóźniony rozwój i automatyzacja chodu),
  • opóźniony rozwój motoryki małej (niezręczność manualna, nieporadność w samoobsłudze oraz zabawach manipulacyjnych),
  • słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa i opóźnienie rozwoju grafomotorycznego,
  • opóźnienie rozwoju mowy.

Wiek przedszkolny (3-5 lat):

  • niska sprawność ruchowa w zakresie ruchów całego ciała, złe funkcjonowanie we wszelkich zabawach ruchowych (biegi, jazda na rowerze, ćwiczenia równoważne itp.),
  • słaba sprawność w obrębie motoryki małej (trudność i niechęć do wykonywania czynności samoobsługowych i zabaw manipulacyjnych),
  • zaburzona koordynacja wzrokowo-ruchowa (niechęć dziecka do rysowania, wykonywanie bardzo uproszczonych rysunków, nieprawidłowy chwyt narzędzi pisarskich),
  • zaburzenia funkcji wzrokowych objawiające się m. in. trudnościami w rysowaniu, składaniu według wzoru obrazków, wykonywaniu układanek,
  • zaburzenia funkcji językowych (opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowa artykulacja wielu głosek, wydłużony okres posługiwania się neologizmami, trudności z zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek, trudności z budowaniem wypowiedzi, ograniczony zasób słownictwa),
  • opóźniony rozwój lateralizacji i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.

Klasa O (6-7 lat)

  • utrzymywanie się objawów obniżonej sprawności w zakresie motoryki dużej,
  • obniżona sprawność manualna (trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, trudności z opanowaniem prawidłowych nawyków ruchowych podczas rysowania i pisania),
  • zaburzona koordynacja wzrokowo-ruchowa (utrzymujący się nieprawidłowy chwyt narzędzi pisarskich, trudności z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych),
  • zaburzenia funkcji wzrokowych (trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, trudności z odróżnianiem kształtów podobnych, np.. figur geometrycznych i liter),
  • zaburzenia funkcji językowych (wadliwa wymowa, przekręcanie trudnych wyrazów, błędy w budowaniu wypowiedzi, błędy gramatyczne, dziecko nie radzi sobie z tworzeniem i rozpoznawaniem rymów, trudności z różnicowaniem podobnych głosek, ma problemy z odróżnianiem podobnie brzmiących słów, np. kok–rok, budy– buty, kura–góra, mylenie nazw zbliżonych fonetycznie, trudności z dokonywaniem operacji analizy, syntezy, opuszczania, dodawania, zastępowania, analizowaniem struktury fonologicznej słów, ma trudności z podziałem słowa na sylaby, np. domy = do–my, z wyodrębnieniem pierwszej głoski w słowach, np. /d/ w dym, podawaniem słów rozpoczynających się daną sylabą i/lub głoską, ma problemy z łączeniem sylab w słowo, np. ta–lerz = talerz,
  • problemy z zapamiętaniem i zrozumieniem dłuższych poleceń słownych;
  • trudności z zapamiętywaniem nazw, wiersza, piosenki, serii, sekwencji oraz więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, nie potrafi wymienić pór roku w odpowiedniej kolejności,
  • opóźnienie rozwoju lateralizacji (brak ustalenia ręki dominującej, oburęczność),
  • zaburzona orientacja w schemacie ciała i przestrzeni,
  • zaburzona orientacja w czasie,
  • nasilone trudności w nauce czytania (czytanie bardzo wolne głównie w oparciu o technikę głosowania, często bez poprawnej wtórnej syntezy, przekręcanie wyrazów, brak zrozumienia przeczytanego tekstu),
  • trudności w pierwszych próbach pisania.

Wiek szkolny (klasa I – III):

  • zaburzenia motoryki (mała sprawność ruchowa całego ciała, niechęć do uczestnictwa w zabawach ruchowych i lekcjach wychowania fizycznego),
  • obniżona sprawność ruchowa rąk (nie opanowane w pełni czynności samoobsługowe związane z ubieraniem się, myciem i jedzeniem),
  • zaburzona koordynacja wzrokowo-ruchowa (niechęć do rysowania i pisania, utrzymujący się nieprawidłowy chwyt i zaburzenia tonusu mięśniowego przy pisaniu, trudności z rysowaniem szlaczków w liniaturze zeszytu, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych, ogólny niski poziom graficzny rysunków i pisma),
  • utrzymujące się zaburzenia funkcji wzrokowych z objawami z poprzedniej grupy wiekowej oraz nasilone trudności z odróżnianiem kształtów podobnych (np. liter m-n, l-t-ł) lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. liter p-g-b-d),
  • zaburzenia funkcji językowych (wadliwa wymowa, przekręcanie złożonych wyrazów, często przekręca słowa, np. mówi sosza (zamiast szosa), lora (zamiast rola), ma trudności z dzieleniem słów na głoski, trudności z pamięcią fonologiczną i sekwencyjną, trudności dotyczące zapamiętywania sekwencji nazw, sekwencji czasowej i sekwencji cyfr, wierszy, piosenek, tabliczki mnożenia),
  • utrzymywanie się oburęczności,
  • zaburzona orientacja w schemacie ciała i przestrzeni (trudność z odróżnieniem prawej i lewej ręki, strony ciała, trudności z określaniem położenia przedmiotów względem siebie, nieprawidłowo nazywa stosunki przestrzenne (np. nad, pod)
  • pisanie liter i cyfr zwierciadlane i/lub zapisywanie wyrazów od prawej do lewej strony),
  • nasilone trudności w nauce czytania (niechętnie podejmuje próby czytania, zazwyczaj czyta wolniej niż rówieśnicy, czytając wyrazy, opuszcza, dodaje, przestawia, zamienia litery, bardzo wolne tempo czytania z prymitywną techniką głoskowania lub sylabizowania z wtórną syntezą słowa i nieliczne błędy, lub bardzo szybkie tempo czytania, lecz z licznymi błędami wynikającymi z domyślania się treści na podstawie kontekstu, niewłaściwe i słabe rozumienie przeczytanego tekstu),
  • trudności z opanowaniem poprawnej pisowni związane z opóźnieniem rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej (trudność z zapamiętaniem kształtu rzadziej występujących liter, mylenie liter podobnych pod względem, np. l-t-ł, m-n, mylenie liter identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni: p-b-d-g, popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów, trudności z opanowaniem poprawnej pisowni wynikające z opóźnienia rozwoju fonologicznego aspektu funkcji językowych i pamięci fonologicznej, nasilone trudności podczas pisania ze słuchu pisząc, zazwyczaj opuszcza i/lub dodaje litery, np. grad – gad, górad , zazwyczaj przestawia i/lub zamienia głoski np. las – sal, los
  • zaburzona orientacja w czasie nie potrafi wymienić nazw dni tygodnia we właściwej kolejności.

W starszym wieku szkolnym (powyżej klasy czwartej)

Część objawów występujących u dzieci w etapie edukacji początkowej utrzymuje się a część zmienia swój obraz. U starszych uczniów z dysleksją rozwojową najczęściej stwierdza się:

  • wolne tempo czytania, niechęć do czytania,
  • nieprawidłową pisownię, w której dominują błędy ortograficzne,
  • trudności z zapamiętaniem: wierszy, terminów, nazw (np. miesięcy), dat, danych, numerów telefonu, przekręcanie nazwisk i nazw, liczb wielocyfrowych,
  • trudności w przedmiotach szkolnych, wymagających dobrej percepcji wzrokowej, przestrzennej i pamięci wzrokowej: w geografii – zła orientacja na mapie, w geometrii – rysunek uproszczony, schematyczny, w chemii – niezapamiętywanie łańcuchów reakcji chemicznych,
  • trudności w przedmiotach szkolnych wymagających dobrej percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy: w opanowaniu języków obcych, w biologii – w opanowaniu terminologii, w historii – w zapamiętywaniu nazwisk, nazw.

Wszystkie wymienione powyżej objawy występują indywidualnie u dzieci z różnym nasileniem. Dynamicznie zmieniają się one w toku rozwoju, edukacji oraz terapii dziecka.Klasa O

Źródła:

  1. M. Dąbrowska: Dysleksja w ujęciu psycholingwistycznym. Przegląd badań. Psychologia Wychowawcza Nr 4 1995 r.
  2. https://zdrowie.radiozet.pl/Ciaza-i-dziecko/Zdrowie-dziecka/Dysleksja-rozwojowa-na-czym-polega-to-zaburzenie?
  3. M. Bogdanowicz, A. Borkowska, Model rozpoznawania specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu
  4. M.B. Pecyna (red.), Dysleksja rozwojowa. Fakt i tajemnica w diagnostyce psychologiczno-pedagogicznej
Wykonaj test na dysleksję