Niektóre symptomy często są powszechne w dysleksji, naukowcy zidentyfikowali kilka jej rodzajów. Korzystanie z terminu dysleksja rozróżnia przede wszystkim genetyczne i nabyte formy dysleksji.
Dysleksja nabyta
Występuje w późniejszym okresie życia i zazwyczaj nie jest wynikiem przyczyn genetycznych lub dziedzicznych. Często następuje po urazie lub uszkodzeniu mózgu – jak demencja lub udar mózgu – które wpływają na obszary językowe mózgu, które są odpowiedzialne za przetwarzanie umiejętności.
Dysleksja rozwojowa
Ten rodzaj dysleksji jest zazwyczaj najbardziej widoczny w środowisku akademickim. Dysleksja rozwojowa nie jest spowodowana przez wszelkiego rodzaju uszkodzenia mózgu lub wypadki, ale jest obecna od urodzenia. Istnieje wiele różnych typów dysleksji zawartych w tej jednej klasyfikacji, ale skoncentrujemy się na typach dysleksji, które wpływają na przetwarzanie i funkcje mózgu: Dysleksja wizualna, fonologiczna i dysleksja typu mieszanego.
Dysleksja powierzchniowa
Najczęściej nabytą formą dysleksji rozwojowej. Dzieci z dysleksją powierzchniową nie wykazują znacznych trudności z czytaniem. Ten rodzaj dysleksji jest związany ze złym przetwarzaniem informacji w wizualnych, leksykalnych lub bezpośrednich szlakach nerwowych, co oznacza, że dzieci mogą dobrze sondować słowa, nawet te bezsensowne, ale muszą je podzielić na fragmenty lub sylaby, aby je przeczytać. Staje się bardziej kłopotliwe, gdy słowa nie są zgodne z wymową lub w przypadku wyjątków.
Dysleksja fonologiczna
Najczęstszy rodzaj dysleksji, synonim samej dysleksji. Głównie typ dysleksji rozwojowej, ale w niektórych przypadkach może być nabyty np. po udarze mózgu lub choroby Alzheimera. Dzieci z dysleksją fonologiczną doświadczają ekstremalnych trudności z czytaniem długich, nieznanych lub rzadkich słów. Są one jednak w stanie odczytać prawidłowo znane słowa. Ten rodzaj dysleksji jest związany ze słabymi obszarami mózgu związanymi z przetwarzaniem dźwięków języka, co oznacza, że dzieci z tym zaburzeniem często czytają ścieżki leksykalne lub wizualne, ale mają problemy z przetwarzaniem słuchowym.
Głęboka dysleksja
Jest nabytą formą dysleksji. Jedną z najpoważniejszych form dysleksji, gdyż jednostki tracą istniejącą zdolność do czytania. Głębocy dyslektycy mają problemy zarówno z brzmieniem słów, jak i rozpoznawania całych słów, ponieważ obie, fonologiczne i wizualne, ścieżki neuronowe są uszkodzone.
Źródła:
- M. Dąbrowska: Dysleksja w ujęciu psycholingwistycznym. Przegląd badań. Psychologia Wychowawcza Nr 4 1995 r.
- https://zdrowie.radiozet.pl/Ciaza-i-dziecko/Zdrowie-dziecka/Dysleksja-rozwojowa-na-czym-polega-to-zaburzenie?
- M. Bogdanowicz, A. Borkowska, Model rozpoznawania specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu
- M.B. Pecyna (red.), Dysleksja rozwojowa. Fakt i tajemnica w diagnostyce psychologiczno-pedagogicznej
