W zakresie czytania symptomami dysleksji mogą być:
- trudności z podziałem słowa na sylaby, złączeniem sylab w słowo;
- przekręcanie wyrazów;
- odczytywanie krótkich wyrazów od tyłu;
- pomijanie, dodawanie wyrazów;
- pomijanie lub ponowne odczytywanie linijek tekstu;
- gubienie miejsca, w którym się czyta;
- pomijanie interpunkcji;
- niewłaściwa intonacja czytanego tekstu;
- czytanie wolne, niepłynne, nierytmiczne;
- niski poziom zrozumienia przeczytanego lub wysłuchanego tekstu;
- trudności z wyszukaniem najważniejszych myśli w tekście;
- problemy z zapamiętaniem informacji zawartych w przeczytanym lub wysłuchanym tekście.
W obszarze pisma o dysleksji mogą świadczyć:
- nieprawidłowy chwyt narzędzi pisarskich;
- zaburzenia tonusu mięśniowego dłoni, nadgarstka;
- wolne tempo pisania;
- za duże, za małe połączenia między literami, cyframi;
- brak wiązania liter ze sobą;
- pomijanie znaków diakrytycznych (kropka, haczyk) nad i pod literami;
- deformowanie kształtu liter, cyfr;
- nieczytelne pismo;
- opuszczanie, dodawanie, przestawianie (inwersje) kolejności liter w wyrazie;
- mylenie, zwierciadlane odwracanie liter, cyfr podobnie wyglądających;
- zapisywanie wyrazów od prawej do lewej strony;
- pismo lustrzane;
- niewłaściwy dobór liter do zapisu głosek podobnych fonetycznie;
- pisanie zgodne z wymową, a nie z ortografią;
- niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter;
- dodawanie, pomijanie, przestawianie kolejności wyrazów w zdaniu;
- opuszczanie końcówek wyrazów;
- zapisywanie wyrazów w różny sposób w tej samej pracy;
- brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji;
- nieprawidłowe rozmieszczenie tekstu w przestrzeni, problem z zachowaniem marginesu.
W odniesieniu do rysowania i wykonywania innych prac plastycznych dysleksję mogą oznaczać:
- szybka, duża męczliwość ręki;
- niska precyzja ruchów dłoni, palców;
- słaba koordynacja oka i ręki;
- rysunki uproszczone, schematyczne, pomijające detale;
- zakłócenia proporcji elementów umieszczonych w pracy plastycznej;
- niewłaściwe rozplanowanie, zaburzona kompozycja prac plastycznych;
- błędny kierunek podczas rysowania i odtwarzania figur, wzorów.
W zakresie motoryki na dysleksję mogą wskazywać:
- opóźniony lub nietypowy rozwój ruchowy;
- niska sprawność i koordynacja ruchowa w zakresie motoryki dużej i małej;
- ogólna niezgrabność ruchowa;
- trudności z wykonaniem złożonych, sekwencyjnych czynności ruchowych – np. układów gimnastycznych, kroków tanecznych (dyspraksja).
W odniesieniu do pamięci objawami dysleksji mogą być:
- trudności w zapamiętywaniu wierszyków, piosenek, nazw, nazwisk, dat, terminologii, numerów telefonów, adresów, liczb, tabliczki mnożenia;
- problemy z zapamiętywaniem dłuższych, złożonych poleceń;
- trudności z przypominaniem sobie znanych słów;
- utrudnione zapamiętywanie nowych słów;
- gubienie wątku podczas pisania wypracowań.
W aspekcie mowy i komunikacji werbalnej o dysleksji mogą świadczyć:
- opóźnienie rozwoju mowy;
- mylenie podobnie brzmiących głosek, sylab, słów;
- przekręcanie, zmiana brzmienia trudnych, długich wyrazów;
- problemy z poprawną wymową nowo poznanych słów;
- błędy gramatyczne (agramatyzmy);
- ograniczony zasób słownictwa czynnego;
- trudności z budowaniem dłuższych, złożonych wypowiedzi;
- zaburzone rozumienie mowy w hałasie.
Źródła:
- M. Dąbrowska: Dysleksja w ujęciu psycholingwistycznym. Przegląd badań. Psychologia Wychowawcza Nr 4 1995 r.
- https://zdrowie.radiozet.pl/Ciaza-i-dziecko/Zdrowie-dziecka/Dysleksja-rozwojowa-na-czym-polega-to-zaburzenie?
- M. Bogdanowicz, A. Borkowska, Model rozpoznawania specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu
- M.B. Pecyna (red.), Dysleksja rozwojowa. Fakt i tajemnica w diagnostyce psychologiczno-pedagogicznej